Khi hạnh phúc của chúng ta liên tục phụ thuộc vào hành động, lời nói, hay chỉ đơn thuần là sự hiện diện của người khác, chúng ta đang vô tình trao quyền kiểm soát sức khỏe cảm xúc của mình cho họ.
Dưới đây là những thói quen then chốt bạn cần từ bỏ để không còn phụ thuộc vào người khác cho hạnh phúc của mình:
1. Đổ trách nhiệm về trạng thái cảm xúc của bạn cho người khác
Cảm xúc là của riêng mỗi chúng ta. Thế nhưng nhiều người trong chúng ta lại vô thức trao quyền kiểm soát chúng cho bất cứ ai đang ở trong tầm ảnh hưởng của mình.
Khi tâm trạng tồi tệ của ai đó làm hỏng cả ngày của bạn, hay việc một người bạn hủy hẹn khiến bạn rơi vào trạng thái cảm xúc chông chênh, có khả năng bạn đã "thuê ngoài" việc quản lý cảm xúc của mình. Sự từ bỏ cảm xúc của bản thân này xảy ra khi chúng ta phớt lờ la bàn cảm xúc nội tại và thay vào đó là dựa vào các tín hiệu bên ngoài để biết mình nên cảm thấy thế nào.
2. Đăng bài lên mạng xã hội chỉ để nhận được "cú hít dopamine" từ phản ứng của người khác
Hầu hết các nền tảng mạng xã hội đều được thiết kế rất tinh vi để khai thác hệ thống phần thưởng hóa học thần kinh của chúng ta. Mỗi thông báo, mỗi lượt thích hay "tim" đều kích hoạt một lượng nhỏ dopamine, khiến chúng ta quay lại tìm kiếm nhiều hơn.
Vấn đề nảy sinh khi việc chia sẻ các khía cạnh trong cuộc sống của bạn biến từ mong muốn kết nối chân thật thành một cuộc "săn lùng" sự công nhận một cách tuyệt vọng. Khi hạnh phúc của bạn tăng vọt theo mỗi bình luận tích cực và sụt giảm nếu không nhận đủ tương tác, bạn đã thực sự trao quyền điều khiển trạng thái cảm xúc của mình cho những người lạ.
3. Trì hoãn hạnh phúc cho đến khi các điều kiện phụ thuộc vào người khác được đáp ứng
Bạn đã bao giờ bắt gặp mình suy nghĩ: "Tôi sẽ hạnh phúc khi nửa kia thay đổi thói quen" hay "Tôi sẽ cảm thấy mãn nguyện khi bố mẹ chấp thuận sự nghiệp của mình"? Hình thức trì hoãn hạnh phúc tinh vi này gắn niềm vui của bạn với những mốc thời gian bên ngoài mà bạn không thể kiểm soát.
Cái bẫy hạnh phúc này hoạt động dựa trên giả định nguy hiểm rằng sự mãn nguyện tồn tại ở đâu đó trong tương lai, luôn nằm ngoài tầm với cho đến khi ai đó khác làm điều gì đó khác đi. Điều khiến thói quen này đặc biệt nguy hiểm là nó có vẻ rất hợp lý khi các mối quan hệ nhất định có tác động đến hạnh phúc của chúng ta.
Nhưng có một sự khác biệt quan trọng giữa việc thừa nhận ảnh hưởng và việc đặt hạnh phúc của bạn hoàn toàn phụ thuộc vào hành vi của người khác. Vì vậy, thay vì chờ đợi những điều kiện hoàn hảo, hãy nuôi dưỡng khả năng tự hạnh phúc khi ở một mình và trong những hoàn cảnh không hoàn hảo.
4. Sống thay cuộc đời của người khác
Trong thế giới ám ảnh bởi người nổi tiếng và bão hòa mạng xã hội của chúng ta, việc sống thông qua trải nghiệm của người khác gần như đã trở thành bình thường. Chúng ta theo dõi lịch trình hàng ngày của những người có ảnh hưởng, ám ảnh về các gia đình nổi tiếng hoặc đổ quá nhiều năng lượng cảm xúc vào thành tích của con cái mình trong khi bỏ bê hành trình của bản thân.
Đây là một chiến lược né tránh tinh vi: chúng ta thường dễ tập trung vào cuộc sống của người khác hơn là xây dựng cuộc sống của chính mình. Khi bạn biết nhiều hơn về mối quan hệ của một người nổi tiếng so với những gì bạn đã khám phá về mong muốn và ước mơ của chính mình, điều gì đó đã thực sự sai lầm.
Thói quen này trở nên đặc biệt đáng lo ngại khi nó ngăn cản bạn chấp nhận rủi ro trong cuộc sống của chính mình. Những người tiêu thụ nhiều câu chuyện của người khác thường cảm thấy thỏa mãn về mặt cảm xúc mà không cần tự mình hành động, tạo ra một ảo ảnh về trải nghiệm mà không có cuộc sống thực sự.
Tất nhiên, sự cống hiến của bạn cho câu chuyện của người khác không phải vấn đề cố hữu song nếu bạn thấy mình liên tục chuyển hướng các cuộc trò chuyện khỏi trải nghiệm của bản thân và hướng về người khác, điều đó có thể cho thấy bạn đang bỏ bê câu chuyện của chính mình.
5. Tìm kiếm sự cho phép để cảm thấy vui vẻ
Bạn đã bao giờ giảm bớt niềm hạnh phúc của mình vì một người thân thiết đang đau khổ chưa? Dù lòng trắc ẩn là điều tốt đẹp nhưng việc thường xuyên kìm nén niềm vui của bạn vì cảm giác tội lỗi sẽ tạo ra một sự thâm hụt hạnh phúc không bền vững.
Nguồn gốc của thói quen này thường có thể bắt nguồn từ những trải nghiệm thời thơ ấu, nơi việc bày tỏ niềm hạnh phúc trong những lúc khó khăn của người khác bị ngăn cản. Giờ đây, khi trưởng thành, nhiều người vô thức tìm kiếm sự cho phép trước khi cho phép bản thân cảm thấy tốt hơn.
Khi chúng ta hạn chế biểu hiện niềm vui của mình dựa trên trạng thái cảm xúc của người khác, chúng ta đang gặp rắc rối vì trong một thế giới có hơn tám tỷ người, luôn có ai đó đang đau khổ. Điều này có nghĩa là những điều kiện hoàn hảo cho hạnh phúc sẽ không bao giờ đến.
6. Phản chiếu tâm trạng của người khác
Sự lây lan cảm xúc hay vô thức hấp thụ tâm trạng của người khác thỉnh thoảng xảy ra với tất cả mọi người. Nhưng khi bạn liên tục tiếp nhận trạng thái cảm xúc của những người xung quanh mà không có ranh giới, về cơ bản bạn đã từ bỏ quyền kiểm soát "bộ điều nhiệt" của khí hậu nội tâm mình.
Khuynh hướng phản chiếu thường bắt nguồn từ sự đồng cảm cao độ hoặc những sự thích nghi từ đầu đời, nơi việc đọc và phù hợp với cảm xúc của người khác là cần thiết để đảm bảo an toàn hoặc kết nối.
Sự hòa hợp cảm xúc củng cố các mối quan hệ nhưng việc liên tục phù hợp với tâm trạng của người khác mà không có sự tự nhận thức sẽ tạo ra một trải nghiệm nội tâm hỗn loạn. Cảm xúc của bạn trở nên đơn thuần là phản ứng, để lại ít không gian cho những cảm xúc chân thật của bạn bộc lộ.
7. Nhu cầu cảm thấy mình vượt trội hơn người khác
Khi hạnh phúc của bạn phụ thuộc vào việc so sánh có lợi với người khác, bạn đã xây dựng ngôi nhà cảm xúc của mình trên nền cát lún. Sự mãn nguyện dựa trên so sánh này đòi hỏi bạn phải duy trì liên tục vì bạn chắc chắn sẽ gặp những người đạt được nhiều hơn, trông đẹp hơn hoặc có vẻ hạnh phúc hơn.
Sự tự tin thực sự không cần điểm tham chiếu bên ngoài để xác nhận giá trị. Nhớ rằng, sự phát triển thực sự tập trung vào việc cải thiện bản thân so với bản thân trong quá khứ, không phải là sự vượt trội hơn người khác.
8. Ra quyết định mọi thứ theo ý kiến tập thể
Khi đối mặt với các lựa chọn, từ những quyết định lớn trong đời đến kế hoạch cuối tuần, bạn có ngay lập tức lấy điện thoại ra để hỏi ý kiến bạn bè và gia đình không? Thói quen này không chỉ cho thấy sự thiếu quyết đoán mà còn là sự không thoải mái trong việc tin tưởng vào chính mình. Mỗi lần bạn giao phó những lựa chọn đáng lẽ là của riêng mình cho người khác, bạn lại củng cố niềm tin rằng người khác hiểu rõ cuộc sống của bạn hơn bạn.
Một số quyết định chắc chắn được hưởng lợi từ ý kiến đóng góp đáng tin cậy. Tuy nhiên, nếu bạn cảm thấy tê liệt khi không có sự xác nhận từ bên ngoài ngay cả đối với những lựa chọn nhỏ nhất, có thể bạn đang mắc phải điều mà các nhà tâm lý học gọi là lo lắng quyết định, nơi sự phong phú của các lựa chọn kết hợp với nỗi sợ hối tiếc tạo ra sự tê liệt trong việc ra quyết định.
9. Đồng nhất bản thân với hình ảnh phản chiếu của bạn trong mắt người khác
Khi nhận thức về bản thân bạn chủ yếu dựa vào phản hồi từ bên ngoài, về cơ bản bạn đang sống trong một căn phòng gương - không bao giờ nhìn thấy chính mình trực tiếp mà chỉ là những phản chiếu dội lại từ quan điểm của người khác.
Triết gia Ralph Waldo Emerson từng nói: "Trở thành chính mình trong một thế giới không ngừng cố gắng biến bạn thành một thứ khác là thành tựu vĩ đại nhất".
Con đường hướng tới danh tính đích thực bao gồm việc học cách tận hưởng sự cô độc của chính bạn và tò mò về trải nghiệm nội tâm mà không cần sự diễn giải ngay lập tức từ bên ngoài. Nếu một cái cây đổ trong rừng mà không ai nghe thấy, nó vẫn tạo ra âm thanh. Tương tự, giá trị của bạn tồn tại độc lập với sự công nhận của người khác.
